آرتروز زانو چیست؟
استئوآرتریت که معمولاً به عنوان آرتروز یا ساییدگی مفصل شناخته میشود، که در آن فضای طبیعی بین مفاصل (غضروف) دچار فرسایش میشود. در نتیجه امکان جذب نیروهای وارد شده توسط غضروفها وجود نداردو نتیجه حاصل از این سایش میتواند درد زانو یا ورم، سفت شدن، کاهش حرکات مفصل و گاهی اوقات تشکیل استخوان اضافی در محل و صدا دادن زانو باشد
علائم آرتروز چیست؟
علایم آرتروز زانو اغلب به آرامی شروع شده و با گذشت زمان تشدید میشود وشامل موارد زیر است:
۱-درد: مفصل شما ممکن است در طول حرکت یا پس از آن درد داشته باشد.
۲-حساسیت به لمس کردن: مفصل بیمار ممکن است در هنگام وارد شدن فشار اندک به آن دردناک باشد
۳-سفت و خشک شدن: سفت شدن مفاصل و صدای تق تق درزانو ممکن است دیده شود
۴-ازدست دادن قابلیت انعطاف پذیری: در این حالت ممکن است شما توانایی حرکت دادن کامل مفاصل خود را نداشته ومحدودیت حرکت داشته باشید
۵-تشکیل استخوان اضافی در زانو:این استخوان اضافی که شبیه یک توده سخت است میتواند در اطراف مفصل آسیب دیده تشکیل شود.
علت آرتروز یا ساییدگی مفصل چیست؟مهمترین علت آرتروز زانو بالا رفتن سن است. تقریباً همه افراد با گذشت زمان به طور تدریجی تا حدودی به ساییدگی زانو مبتلا میشوند. عوامل ایجاد ساییدگی زودرس مفاصل به شرح زیر هستند:
وزن:
افزایش وزن باعث افزایش فشار وارد شده به همه مفاصل و به طور خاص مفاصل زانو میشود.
وراثت:
این عامل میتواند یک فرد را بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز زانو در مقایسه با دیگران قرار دهد.
جنسیت:
زنان در سنین۵۰ سال و بالاتر با احتمال بیشتری نسبت به مردان به آرتروز زانو مبتلا میشوند.
ضربه های مکرر به مفاصل:
این آسیبها اغلب در نتیجه نوع شغلی که فرد به آن اشتغال دارد ایجاد میشود. افرادی که به مشاغل خاص که با فشار به مفاصل (همچون زانو زدن، چمباتمه زدن، یا بلند کردن اجسام سنگی )همراه هستند، به احتمال بیشتری به آرتروز زانو مبتلا میشوند.
فعالیتهای ورزشی:
انجام فعالیتهای ورزشی شدیدهمچون فوتبال، تنیس، یا دوی ماراتون میتواند فرد را در معرض خطر ابتلا به آرتروز زانو قرار دهد.البته فعالیتهای بدنی منظم و آرام میتواند باعث تقویت مفاصل شده و ریسک ابتلا به آرتروز را کاهش دهد.
بیماریهای زمینه ای:
از جمله روماتیسم مفصلی و افزایش آهن خون نیز به احتمال بیشتری ممکن است به آرتروز مبتلا شوند.
تشخیص آرتروز چگونه ممکن میشود؟
برای تشخیص آرتروز زانو از روشهای زیر میتوان استفاده کرد:
۱-عکس برداری رادیولوژی: تنگ شدن فضای بین استخوانها در مفاصل فرد وایجاد استخوان اضافه وجود دارد. علاوه بر این عکس برداری رادیولوژی میتواند ایجاد استخوان اضافه (خار استخوانی) در اطراف یک مفصل را نشان دهد.در موارد خاص ام ار آی یا آزمایش خون یا آزمایش مایع مفصلی کمک کننده است
روشهای اصلی و قطعی درمان آرتروز زانو به شرح زیر هستند:
۱-تزریق ژل مفصلی چیست؟
در این روش، یک مایع ژله مانند که اسید هیالورونیک نامیده می شود به مفصل زانو تزریق می گردد. اسید هیالورونیک یک ماده طبیعی است که در مایع سینوویال دور مفاصل یافت می شود. این ماده به عنوان یک روان کننده عمل می کند و باعث می شود که استخوان ها روی یکدیگر به آرامی حرکت کنند و به عنوان یک ضربه گیر برای بارهای وارد شونده بر مفصل عمل می کند. در افراد مبتلا به آرتروز زانو غلظت اسید هیالورونیک کمتر از حد نرمال است. بنظر میرسدکه اضافه کردن اسید هیالورونیک به مفصل مبتلا به آرتریت باعث تسهیل حرکت و کاهش درد می شود
این روش ساده است.اسید هیالورونیک مستقیما به حفره دور مفصل زانو تزریق می شود، در صورتی که ورم در زانوی شما بوجود بیاید، پزشک قبل از تزریق اسید هیالورنیک مایع های اضافی زانورا خارج می سازد.
یک دوره درمان زانو درد شامل یک تزریق در هر هفته به مدت سه تا چهار هفته است.
تا سه روز پس از تزریق، باید از فعالیت های تحمل کننده وزن شدید بر روی پای خود مثل ایستادن به مدت طولانی، دویدن یا پریدن خودداری کنید.
تزریق ژل ،تسکین درد قابل توجهی را نشان می دهد که ممکن است تاشش ماه طول بکشد. اغلب برای مشاهده اثرات تزریقات هیالورونیک به زانو چند روزی باید صبر کنید، و اگر از همان ابتدا هیچ نتیجه ای را احساس نکردید، نگران نباشید. اغلب پس از ۶ ماه تزریقات تکرار می شود
تزریق ژل برای افرادی که از ساییدگی خفیف تا متوسط رنج می برند، کارایی دارد..
۲-ازون تراپی (ازن درمانی)چیست؟
ازون تراپی یکی از روشهای مفید برای رفع درد مفاصل در بین همه درمانهای شناخته شده امروزی است. استفاده از اوزون تراپی میتواند تاثیرات مفیدی بر بهبود آرتروز زانو داشته باشد. اوزون درمانی آرتروز زانو در حقیقت تزریق مولکول اکسیژن سه اتمی است. با توجه به اینکه این گاز آبی رنگ است، هر دوی مایع ازن و گاز ازن به شدت آبی رنگ هستند. ازن تراپی مفصل زانو یک روش تزریق ساده است که میتواند درد آرتروز زانو را درسطح ملایم تا متوسط به طور قابل توجه درمان نماید.
۳-تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP)
چیست؟
یکی از روشهای دیگری که میتواند به درمان درد ساییدگی زانو کمک کند تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت است. انجام این کار نیازمند تهیه یک نمونه از خون فرد و سانتریفیوژ آن برای ایجاد مایعی است که غنی از پلاکتها در مقایسه با حالت عادی است. پزشک این مایع را به ناحیه آسیب دیده تزریق میکند. پلاکتهای خون حاوی مواد شیمیایی طبیعی هستند که میتواند به درمان و بهبود آسیبهای وارد شده به بیمار کمک کند. بیش از یک دهه است که پزشکان از تزریق PRP برای درمان سایر مشکلات همچون آسیبهای وارد شده به تاندون بهره میگیرند.
بیماریهای متعددی مانند ساییدگی زانوها و مفاصل، التهاب تاندون،تنیس البو، بورسیت، خار پاشنه ،تقویت فولیکولهای مو از جمله بیماریهایی هستند که قابل درمان با این روش هستند.
۴-نقش اولتراسوند تراپی در درمان آرتروز زانو چگونه است؟
این روش درمانی است که توسط متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی برای کمک به کاهش یا از بین بردن درد زانو به کار برده میشود.
در این روش از امواج صوتی است برای ایجاد گرمای عمیق در بافت زانوی آسیب دیده و تحریک فرایند بهبودی استفاده میشود.
این یک عمل غیرتهاجمی است که همراه با تجویز دارو برای بافتهای زیرپوستی انجام میشود و برای بیمارانی که تمایلی به انجام درمانهای تزریقی ندارند عالی است. با این روش نیروی انرژی التراسونیک داروها را از طریق پوست وارد بافت میکند. کورتیزون که برای کاهش تورم و التهاب به کار برده میشود یکی از موادی است که توسط این روش به بدن وارد میشود.
۵-نقش تزریق استروئید در درمان آرتروز زانو چگونه است؟
تزریق استروئید میتواند به تسکین موقت درد و کاهش ورم زانو کمک کند. کورتیکواستروئید یک شکل مصنوعی از کورتیزون میباشد که یکی از هورمونهای طبیعی بدن می باشد. هنگامی که این ماده با دوز بالا به زانو تزریق میشود، میتواند تاثیر ضد التهاب قوی داشته و به سرعت درد بیمار را کاهش دهد. تزریق استروئید برای آرتروز زانو باید فقط به عنوان یک درمان کوتاه مدت مورد استفاده قرار گیرد، چرا که مدت زمان تاثیرگذاری این تزریق در بین افراد مختلف متفاوت است و تزریقهای متوالی میتواند باعث وارد شدن آسیب به غضروف و بافت پیوندی شود.این روش جهت آرتروزهای پیشرفته بیشتر بکار گرفته میشود
۶-نقش فیزیوتراپی و ورزش در درمان آرتروز چگونه است؟
متخصص فیزیوتراپی میتواند به شما در ایجاد یک برنامه حرکات ورزشی و تمرین شخصی که نقش تقویت کننده برای عضلات اطراف مفصل داشته باشدکمک کند و به این ترتیب دامنه حرکتی مفاصل را افزایش داده و درد ناشی از آرتروز را به طور موثر کاهش می دهد.
تقویت عضله باسن: این تمرین میتواند به تقویت عضلات باسن (عضلات بزرگ پشت ران)، کنترل بهتر بالا تنه، حفظ پایداری پاها و تعادل در زمان راه رفتن و نشستن کمک موثر کند. برای انجام این تمرین بر روی شکم خود دراز کشیده و زیر خود یک بالش برای حمایت از کمر قرار دهید. پای خود را برای تمرین کشیده، باسن خود را فشار داده و به آرامی پای خود را از روی زمین بلند کرده و به آرامی پایین بیاورید. این حرکت را ده بار در هر روز تکرار کنید.
حرکت تقویتی ماهیچه ساق پا: این تمرین به انعطاف پذیری بخش پایین پا و قوزک کمک می کند و بهبود وضعیت تعادل و نحوه راه رفتن شما را به همراه دارد. برای انجام این تمرین روبروی یک دیوار قرار گرفته و یک پا را در حالت کشیده پشت خود و پای دیگر را جلوی آن قرار دهید.
ستها یا بازوی خود را برای حمایت روی دیوار قرار دهید. به آرامی پای جلوی خود را خم کنید و پاشنه پای عقب را بر روی زمین نگه دارید. نگامی که شما احساس وارد شدن فشار به عضله ساق پا در پشت قوزک خود کردید، این وضعیت را برای ۳۰ ثانیه حفظ کنید. به آرامی به حالت اولیه باز گردید. این حرکت را هر روز ۳ بار تکرار کنید.
۷-نقش ماساژ در بهبود آرتروز زانو چیست؟
ماساژ درمانی میتواند یک برنامه مهم برای درمان آرتروز زانو باشد. معمولاً هنگامی که توسط یک متخصص ویزیت می شوید، اولین چیزی که در برنامه درمانی وی مورد توجه قرار میگیرد مربوط به درمان ورم، التهاب و سایر علائم بیماری است.
متخصص در ادامه با شما درباره سایر انتخابهای موجود برای درمان آرتروز زانو در جلسات بعد صحبت میکند. مطالعات انجام شده در این حوزه نشان میدهد فعالیتهای انجام شده در ماساژ درمانی نقش بسیار موثر در درمان آرتروز زانو دارند.
۸-آیا کفش و کفی طبی و ارتوز نقشی در درمان آرتروز زانو دارد؟
پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد از کفش یا کفی طبی برای کاهش درد در زمان نشستن یا راه رفتن استفاده کنید. این ابزارها میتواند باعث بی تحرک کردن عضله آسیب دیده شود و از مفصل در برابر فشار وارد شده بر آن حمایت کند.
اورتز طبی یک نوع خاص از کفی طبی یاکفش است که میتواند نحوه قرار گیری پا را تغییر داده و وزن را از روی ناحیه آسیب دیده در زانو به مفاصل دیگر هدایت کند. نتایج حاصل از بررسی محققان در این زمینه نشان میدهد استفاده از انواع خاص کفی طبی میتواند به کاهش درد و بهبود عملکرد عضلات کمک موثر کند.
ارتز یا بریس های زانو و کفیهای طبی را میتوان از داروخانهها، مراکز درمانی و فروشگاههای ورزشی خریداری کرد، اما بهترین نوع کفی طبی نوع سفارشی آن می باشد. به هر حال در برخی موارد پزشک ممکن است به شما توصیه کند از یک نوع خاص سفارشی برای رفع مشکل خود استفاده نمایید.
با وجودی که وسایل سفارشی گرانتر از ارتوز های معمول هستند، این ابزارها میتوانند دوام و ماندگاری بیشتری داشته و اثربخشی بیشتر برای درمان مشکلات فرد از جمله درمان آرتروز زانو داشته باشند.
در کلینیک های تخصصی با استفاده از اسکن فشاری کف پا، نقاط تحت فشار مشخص شده و کفش یا کفی طبی مورد نیاز بیمار را تحت نظر متخصصین ارتوپدی فنی طراحی شده و ساخته میشود. بدین ترتیب فشار اضافی از نقاط تحت فشار برداشته می شود و درد بیمار کاهش می یابد.